Alojzów

Wieś położona we wschodniej części gminy Werbkowice, w obrębie Kotliny Hrubieszowskiej. Jej nazwa dzierżawcza sugeruje, że była własnością Alojzego Poletyły i od jego imienia lub jego córki Alojzy przybrała nazwę.

W wyniku badań powierzchniowych i wykopaliskowych prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) na terenie miejscowości odkryto 10 stanowisk (punktów osadniczych). Pierwsze ślady osadnictwa ludzkiego pochodzą z neolitu i można je łączyć z kulturą lubelsko-wołyńską (4700-3400 r. p.Chr.). Z tego okresu pochodzi grób szkieletowy odkryty przypadkowo w 2008 roku. Przy zmarłym jako wyposażenie zanotowano kilka naczyń glinianych. Nieco młodsze chronologicznie są zabytki kultury pucharów lejkowatych (4200-2900 r. p.Chr.).

Wśród zabytków zaliczonych do tej kultury znajdują się fragmenty naczyń oraz narzędzie krzemienne zwane wiórowcem. Następnie teren miejscowości był zasiedlony we wczesnej epoce brązu przez ludność kultury trzcinieckiej (1600-1200 r.p.Chr.). Z tego okresu odkryto liczny materiał ceramiczny oraz odłupki krzemienne. Dużo skromniejsze materiały reprezentowane przez nieliczne fragmenty naczyń związane są z kulturą łużycką (1200-400 r. p.Chr.) oraz pomorską (550-200 r.p.Chr.). Trochę liczniejszy materiał, również w postaci fragmentów naczyń, pochodzi z okresu rzymskiego (I – poł. V w.). Śladowo reprezentowany jest materiał wczesnośredniowieczny (VI-XIII w.), ze względu na brak charakterystycznych cech niemożliwy do dokładniejszego datowania.

Miejscowość ma stosunkowo późną metrykę dziejową. Folwark Alojzów powstał zapewne około połowy XIX wieku, a nazwa miejscowości pojawiła się pierwszy raz w Skorowidzu miejscowości Królestwa Polskiego w 1877 roku, potem w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego w roku 1900, kiedy Alojzów był folwarkiem wchodzącym w skład dóbr Gozdów. Pod koniec XIX wieku powierzchnia folwarku wynosiła 294 morgi, w tym 221 mórg użytków rolnych i ogrodów, 62 morgi łąk oraz 11 mórg nieużytków i placów. Przy uprawie stosowano wówczas 10-polowy płodozmian. Na terenie folwarku znajdował się jeden budynek murowany i trzy drewniane. W obrębie folwarku wykorzystywano pokłady torfu i margla. Alojzów wchodził w skład gminy Werbkowice należącej do powiatu hrubieszowskiego, a jego mieszkańcy należeli do parafii rzymskokatolickiej w Hrubieszowie. Do 1854 roku dobra Gozdów posiadał Alojzy Poletyło herbu Trzywdar, żonaty z Teresą Trzecieską, a w tym roku [prawdopodobnie wraz z folwarkiem Alojzów] przeszły w ręce jego córki Alojzy, zamężnej za Tytusem Woyciechowskim herbu Jelita. Po nich majątek przejęła w 1871 roku Maria z Woyciechowskich Wydżga, żona Marcellina, a w 1902 roku właścicielem dóbr gozdowskich [razem z Alojzowem] został ich syn - Józef Tomasz Wydżga, żonaty pierwszy raz z Marią Romerówną, drugi raz z Modestą Malczewską.

Tutejszy folwark został przypuszczalnie rozparcelowany na pocz. XX wieku i powstała tutaj kolonia. W roku 1921 miejscowość jako kolonia liczyła 22 budynki zamieszkałe przez 148 osób, w tym 145 Polaków, 1 Ukraińca oraz 2 osoby innej narodowości. Przed II wojną światową w miejscowości były 32 budynki mieszkalne. W 2 połowie lat 30-tych XX wieku wybudowano we wsi drogę utwardzoną, która stanowiła fragment traktu Hrubieszów-Zamość.

Dzięki aktywności społecznej mieszkańców zorganizowano w 1958 roku w Alojzowie 4-klasową Szkołę Podstawową, choć ze względu na brak lokalu zajęcia odbywały się początkowo w dość prymitywnych warunkach, w budynku przeznaczonym pierwotnie na sklep i świetlicę. Pierwszą kierowniczką na okres dwóch lat została Krystyna Greniuk. W 1962 roku rozpoczęto budowę nowej szkoły, prowadząc inwestycję w czynie społecznym. Już w roku następnym zajęcia szkolne odbywały się w nowym budynku. Obok niej wybudowano również Dom Nauczyciela dla 4 rodzin nauczycielskich, który oddano do użytku w 1971 roku. Funkcję kierownika szkoły po Krystynie Greniuk objęła w 1960 roku Bolesława Lubarska, a od 1963 roku jej mąż - Stanisław Lubarski. Ten ostatni pełnił tę funkcję do 1991 roku (od 1973 r. jako dyrektor). Od 1991 roku dyrektorem szkoły został Krzysztof Trzak i kierował nią aż do likwidacji na pocz. XXI wieku.

Jednym z ważniejszych wydarzeń w życiu wsi była jej elektryfikacja wykonana w 1966 roku. W cztery lata poźniej Jan Kulik, Roman Gądek i Stanisław Lubarski założyli w Alojzowie Ochotniczą Straż Pożarną, a jej pierwszym prezesem został Mieczysław Franczak. W 1977 roku strażacy wybudowali remizę oraz otrzymali motopompę i samochód. Na początku lat 60-tych utworzono we wsi Kółko Rolnicze, które 10 lat później włączono do SKR w Werbkowicach. W 2001 roku Alojzów liczył 91 domów i 370 mieszkańców, a pod koniec 2006 roku 354 mieszkańców.

Źródło: Ewa Niedźwiedź, Józef Niedźwiedź, Józef Siudak "Dzieje miejscowości gminy Werbkowice powiat hrubieszowski"


Według stanu na 18.11.2016 wieś liczyła 87 domów i 335 mieszkańców.



alojzow
Copyright © Free Joomla! 4 templates / Design by Galusso Themes