Wilków

Wieś położona w południowej części gminy Werbkowice, w międzyrzeczu Huczwy i bezimiennego cieku. Jest to spolszczona nazwa pierwotnej „Wołkowyje”. Wieś powstała zapewne w XV wieku.

W wyniku badań powierzchniowych prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) na terenie miejscowości odkryto 30 stanowisk (punktów osadniczych). Pierwsze ślady osadnictwa pradziejowego związane są z kulturą ceramiki wstęgowej rytej (5500-5200 r. p.Chr.). Odkryto tutaj ślad osadnictwa tej kultury w postaci fragmentu ceramiki. Odkryte liczne fragmenty naczyń glinianych oraz fragment wióra krzemiennego należą do kultury pucharów lejkowatych (4200- 2900 r. p.Chr..

Dalsze materiały związane są z kulturą ceramiki sznurowej (2900-2200 r. p.Chr.). Na szczególną uwagę, wśród materiałów tej kultury, zasługuje krzemienna siekierka znaleziona na powierzchni. Bardzo ciekawy zespół zabytków złożony z dwu fragmentów ceramiki zdobionej odciskami sznura, dwuściennej siekierki krzemiennej oraz dwu fragmentów grotów krzemiennych związany jest z kulturą strzyżowską (1750-1600 r. p.Chr.). Następne materiały archeologiczne w postaci nielicznych fragmentów ceramiki związane są z kulturą trzciniecką (1600-1200 r. p.Chr.) oraz łużycką (1200-400 r. p.Chr.). Kilka fragmentów naczyń glinianych zaliczono do kultury pomorskiej (550-200 r. p.Chr.) oraz grupy czerniczyńskiej (200 r. p.Chr. - pocz. n.e). W Kolonii Wilkowie, przy drodze z Werbkowic do Bogucic, odkryto w 1956 roku skarb monet rzymskich, z których znanych jest 8 monet, a w roku 1964, w tym samym miejscu, odkryto dalszych 100 monet z tego okresu. Skarb został prawdopodobnie ukryty w ziemi pod koniec II lub na początku III wieku. Najmłodsza moneta z tego skarbu pochodzi z roku 193. Przypuszczalnie ukrycie tego skarbu wiąże się z przybyciem Gotów na tereny Kotliny Hrubieszowskiej.

Kolejne znaleziska w postaci ceramiki zaliczono do kultury wielbarskiej (III-IV w.). Kilka innych stanowisk odkrytych na terenie miejscowości związanych było z okresem wczesnośredniowiecznym. Odkryto tam liczne fragmenty naczyń glinianych, z których najstarsze datowano na IX-X wiek.

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z roku 1451. Prawdopodobnie jednak wieś po krótkim czasie zanikła, gdyż w 1563 roku w rejestrze poborowym zanotowano ją jako wieś szlachecką nowo lokowaną w powiecie hrubieszowskim i ziemi chełmskiej. Wówczas należała do parafii łacińskiej w Uchaniach. W 1564 roku jej właścicielami byli: Jan Wilkowski, który użytkował 1 łan oraz Andrzej Łaszcz posiadający tu 1/2 łana użytków i 3 komorników bez ziemi. Była to zatem stosunkowo mała wieś. Według relacji chłopów w 1629 roku było tu 15 chat. Wówczas wieś zapewne należała do braci Drohiczańskich, którzy w 1633 roku zapisali Wołkowyje (Wilków) Janowi Borzęckiemu herbu Półkozic. Przed 1738 rokiem wieś należała do Mateusza Bystrzanowskiego zmarłego w tym roku, po którym dziedziczyli synowie: Dominik, Jecek i Franciszek. Od nich wieś kupił Franciszek Węgliński, żonaty z Agnieszką Dłużewską, córką Kazimierza. Franciszek zmarł w 1750 roku, a Wilków przejął wówczas syn Łukasz. W 1756 roku od Łukasza Węglińskiego wieś kupił brat Stanisław Węgliński, łowczy, a następnie cześnik krasnostawski, żonaty z Apolonią Lubowicką. W 1802 roku Wilków przejął ich syn Wincenty, żonaty z Anną Wyszyńską, córką Stefana i Ludwiny Deboli, a po nich w 1835 roku wnuk Franciszek, żonaty z Anną Suffczyńską. Kolejnym właścicielem Wilkowa został w 1844 roku Onufry Batowski, żonaty z Marią z Tchórzewskich, który kupił te dobra za 150 tys. złp. Już w roku następnym sprzedał je Antoniemu Szydłowskiemu, a w 1861 roku za 233 113 złp kupił Wilków Edward Szydłowski, brat poprzedniego właściciela. Po jego śmierci w 1891 roku 1/4 dóbr otrzymała Eliza z Richthofenów Szydłowska, a 3/4 Antoni Borżewski. W 1902 roku majątek po Antonim Borżewskim kupił Edward Chrzanowski, a w 1908 roku wraz z dobrami Werbkowice i osadą młyńską Lubicz odziedziczyła córka Teresa z Chrzanowskich Rulikowska, która ponadto odkupiła w 1912 roku pozostałą część dóbr od spadkobierczyni Szydłowskiej – Elizy Śląskiej.

Właściciele Wilkowa początkowo nie mieszkali we wsi, ale w okolicznych dobrach należących do nich. W Wilkowie istniały tylko zabudowania chłopskie, a do wyjątków należy notowana w 1770 roku kaplica publiczna. Jako mała wieś figuruje w spisie z 1827 roku. Wówczas była w powiecie hrubieszowskim i parafii Trzeszczany, a liczyła 27 domów i 129 mieszkańców. W 2 poł. XIX wieku we wsi znajdowało się 11 komorników, którzy posiadali zaledwie po jednej mordze ziemi. W XIX wieku został założony w Wilkowie folwark, który w 1889 roku składał się z 3 budynków murowanych oraz 17 drewnianych i liczył 663 morgi użytków. Folwark ten zapewne założył Edward Szydłowski. W tym czasie wieś posiadała 24 domy i 290 mórg użytków. Teresa Chrzanowska wychodząc za mąż za Edwarda Rulikowskiego wniosła mu dobra Wilków w wianie. Po jego śmierci majątkiem o powierzchni 842 ha zarządzała żona i aż do II wojny światowej pozostawał w jej rękach.

Według spisu z 1921 roku wieś liczyła 22 domy i 133 mieszkańców, w tym 46 Ukraińców, natomiast w folwarku był 1 dom, w którym mieszkało 26 Polaków. Podczas II wojny światowej nie zanotowano we wsi poważniejszych wydarzeń. Po wyzwoleniu zanotowano kilka ważnych inicjatyw społecznch mieszkańców wsi. W 1946 roku zorganizowano zlewnię mleka, w latach 1951-1956 istniała we wsi Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, a w roku 1960 utworzono Kółko Rolnicze. Pierwszym i wieloletnim prezesem Kółka Rolniczego został Henryk Ciszewski. W 1967 roku zbudowano drogę utwardzoną z Werbkowic do Wilkowa, przedłużoną w latach 1972-1973 na teren zabudowy wsi. W 1971 roku Wilków został zelektryfikowany. Pod koniec lat 60- tych planowano także budowę szkoły we wsi, ale ze względu na małą odległość od Werbkowic władze Kuratorium Oświaty nie wyraziły zgody na jej budowę.

Obecnie Wilków jest średniej wielkości wsią. W 2001 roku notowano tutaj 83 domy i 382 mieszkańców, a pod koniec 2006 roku 355 mieszkańców.

Źródło: Ewa Niedźwiedź, Józef Niedźwiedź, Józef Siudak "Dzieje miejscowości gminy Werbkowice powiat hrubieszowski"


Według stanu na 18.11.2016 wieś liczyła 76 domów i 326 mieszkańców



wilkow
Copyright © Free Joomla! 4 templates / Design by Galusso Themes