Konopne

Wieś położona w środkowej części gminy Werbkowice, nad rzeką Huczwą, w obrębie Kotliny Hrubieszowskiej. Jej nazwa topograficzna związana jest z florą terenową i mogła powstać, sądząc na podstawie źródeł archeologicznych, pod koniec wczesnego średniowiecza, być może w XIII wieku.

W wyniku badań powierzchniowych prowadzonych w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski (AZP) na terenie miejscowości odkryto 14 stanowisk (punktów osadniczych). Pierwsze ślady pobytu człowieka na tym terenie pochodzą z neolitu (5500-2200 p.Chr.). Odkryty materiał w postaci jednego fragmentu ceramiki, dwóch odłupków krzemiennych oraz krzemiennego wióra retuszowanego jest mało charakterystyczny i nie można go jednoznacznie przydzielić którejkolwiek z kultur neolitycznych, dlatego jego chronologia jest tak rozległa. Z tej miejscowości pochodzą materiały ceramiczne w postaci dużych fragmentów naczyń zaliczonych do wczesnobrązowej kultury mierzanowickiej (2300-1600 r. p.Chr.). Następne ślady osadnictwa pochodzą ze środkowej epoki brązu i związane są z kulturą trzciniecką (1600-1200 r. p.Chr.), a stosunkowo ubogi materiał ceramiczny odkryto na dwu stanowiskach należących do tej kultury. Niezbyt bogaty jest również materiał ceramiczny zaliczony do kultury łużyckiej (1200-400 r. p.Chr.) oraz materiał wczesnośredniowieczny (XIII w.).

Pierwsza wzmianka źródłowa dotycząca wsi Konopne pochodzi z roku 1394, kiedy w dokumencie powołującym parafię łacińską w Grabowcu wymieniono również tę wieś. Wówczas jeszcze należała ona do dóbr książęcych. Przed rokiem 1449 przeszła w ręce szlacheckie, zapewne Gotarda z Życka, który zamienił w tym roku Malice, Konopne i Kotorów na Kargoszyn, leżący w ziemi zawkrzańskiej. Nowym właścicielem tych trzech miejscowości został Jakub z Kargoszyna. Wkrótce jednak musiała nastąpić zmiana własności bowiem w 1472 roku jako właściciel notowany jest Hostyński, zapewne Michał z Hostynnego. W tym czasie wieś Konopne liczyła 4 i 1/2 łana użytków. Prawdopodobnie wskutek najazdu Tatarów na pocz. XVI wieku wieś została zniszczona, dlatego w 2 poł. tego wieku ponownie ją osadzono. W roku 1578 dziedzicem Konopnego był [Piotr] Stabrowski herbu Lubicz, żonaty z Fiodorą z Sanguszków, który posiadał tu 3 zagrodników z ziemią. Od tego czasu wieś wchodziła w skład dóbr werbkowickich. Piotr Stabrowski zmarł w 1619 roku, a jego dobra odziedziczyły dzieci: Krzysztof, Adam, Jan i Aleksander. Przez pewien czas Konopne należało także do Wojciecha Stabrowskiego289. W 1664 roku właścicielem wsi był Andrzej Wiśniowski, żonaty z Zofią Świrską. Zmarł on między 1665 a 1668 rokiem, a wdowa po nim wyszła wówczas za Jana Karola Romanowskiego. W rejestrze poborowym z 1677 roku właścicielem wsi notowany był Firlej. Na pocz. XVIII wieku wieś należała w części do Aleksandra Łaszcza, kasztelana bełskiego, żonatego z Katarzyną Firlej, a w części do [Mikołaja] Firleja. Następnym właścicielem Konopnego został Karol Sapieha herbu Lis, ożeniony w 1722 roku z Marianną z Firlejów, który w wianie otrzymał dobra Werbkowice. Umarł jednak w 1768 roku nie zostawiwszy dziedzica. Część majątku po Sapiehach (klucz werbkowicki, w skład którego prawdopodobnie wchodziło wówczas Konopne i klucz terebiński) w 1754 roku trafiła w ręce dzieci Antoniego Gołuchowskiego i Anny Noskowskiej, z których Józef sprzedał swoją część bratu Konstantemu w 1763 roku, Marianna sprzedała swemu mężowi Kempistemu w 1764 roku i Hryniewickiemu w 1780 roku, a Konstanty sprzedał Małachowskiemu.

Przed 1771 rokiem właścicielem części dóbr werbkowickich był Andrzej (Jędrzej) Sierakowski. W latach 1771-1788 dobra od licznych spadkobierców Firlejów i Noskowskich kupił Teodor Szydłowski, wojewoda płocki i w 1793 roku sprzedał Werbkowice [wraz z Konopnem i Kotorowem] za 120 tys. złp synowi Adamowi Kazimierzowi Szydłowskiemu herbu Lubicz. Po nim majątek mocno zaniedbany odziedziczył jedyny syn Antoni (ur. 1813), żonaty pierwszy raz z Iżycką, a potem z Elżbietą Richthoffen. W krótkim czasie upadające gospodarstwo doprowadził do rozkwitu specjalizując się w hodowli owiec.

Konopne było stosunkowo niewielką wioską. Spis z 1827 roku notował ją w powiecie hrubieszowskim i łacińskiej parafii Grabowiec. Liczyła wówczas 19 domów i 123 mieszkańców. Pod koniec XIX wieku wieś należała do gminy i prawosławnej parafii Werbkowice. Istniał tu młyn wodny systemu amerykańskiego, który w 1880 roku wyprodukował mąkę za 70 500 rubli. Młyn ten należał do Konopki. Wieś liczyła wówczas 19 domów i 464 morgi ziemi włościańskiej.

W latach 1916-1917 Austriacy wybudowali kolej łączącą Zawadę z Włodzimierzem. Jej trasa biegła przez Konopne, gdzie utworzono przystanek kolejowy. Podczas II wojny światowej drewniany przystanek został spalony podczas walk polskoukraińskich.

W roku 1921 wieś liczyła 23 domy oraz 156 mieszkańców, w tym 127 Polaków, 26 Ukraińców i 3 Żydów. We wsi istniały dwa sklepy spożywcze. Tuż przed II wojną światową wieś liczyła 57 domów mieszkalnych.

Zapewne już na początku XX wieku powstała we wsi szkoła, wzmiankowana w 1901 roku, w której w 1904 roku uczył Włodzimierz Dymonienko, a w 1914 roku Olga Denisowa. W okresie międzywojennym szkoła początkowo nie funkcjonowała, dopiero w 1931 roku zakupiono drewniany, kryty gontem budynek dla potrzeb szkoły 4-klasowej. W latach 30-tych uczył tutaj Józef Strzelecki, a tuż przed wojną i w czasie wojny Michalina Małaczyńska. Po wojnie wznowiono naukę w 1944 roku i była to nadal szkoła 4-klasowa. Pierwszym powojennym nauczycielem został Stanisław Zgrzywa. Później uczyła Katarzyna Bentkowska i Krystyna Procnal. W latach 1968-1972 wybudowano murowany, piętrowy budynek szkolny, pierwotnie planowany jako dom nauczyciela. Wówczas nauczycielką została nieznana z imienia Harczuk i uczyła tutaj do 1975 roku, kiedy szkołę zamknięto. Ponownie reaktywowano ją w 1981 roku. Była to szkoła 3-klasowa wraz z zerówką, a nauczycielką została Teresa Stępień. Z powodu małej ilości dzieci po roku pozostawiono w Konopnem tylko klasę zerową, a w 1984 roku placówkę ostatecznie zamknięto.

Do ważniejszych inicjatyw społecznych mieszkańców wsi należy zaliczyć powołanie jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej. W 1959 roku założyli ją Józef Piwkowski i Roman Pankiewicz, a pierwszym prezesem został Roman Pankiewicz. W 1961 roku strażacy dostali motopompę, a w roku następnym wybudowali remizo-świetlicę. W 1980 roku zbudowano w czynie społecznym, z pomocą finansową Linii Hutniczo-Siarkowej utwardzoną drogę z Werbkowic do Konopnego, a asfalt położono z funduszy gminy. W 1983 roku utwardzono drogę na odcinku Konopne-Kotorów, a w 1985 roku Konopne-Hostynne.

W Konopnem w latach 60-tych zorganizowano Kółko Rolnicze. Jednym z jego prezesów był Tadeusz Musur i Emil Dec.

W 2001 roku wieś liczyła 47 domów i 178 mieszkańców, a pod koniec 2006 roku 165 mieszkańców.

Źródło: Ewa Niedźwiedź, Józef Niedźwiedź, Józef Siudak "Dzieje miejscowości gminy Werbkowice powiat hrubieszowski"


Według stanu na 18.11.2016 wieś liczyła 41 domów i 157 mieszkańców.



konopne
Copyright © Free Joomla! 4 templates / Design by Galusso Themes